Wakend over God

Uit Achtzig Choralvorspiele Deutscher Meister des 17. und 18. Jahrhunderts ben ik momenteel  nr. 27 aan het instuderen: 'Es ist das Heil uns kommen her'. 

Volgens mijn orgeldocent is het een van de moeilijkste uit het boek. Dat klopt, maar het is ook een van de allermooiste. Poëtische, meditatieve muziek die me ontroert. Op YouTube vond ik zondagmiddag de volgende uitvoering:

Joost Zwagerman
's Avonds zag ik op tv de aangrijpende documentaire over het leven en de zelfgekozen dood van Joost Zwagerman, respectvol gemaakt door Coen Verbraak. Het is frappant dat het op het eerste gezicht statische filmpje van dat Friese meertje bij de orgeluitvoering, rijmt met de slotbeelden van de documentaire.

Wakend over God heet de laatste, postuum uitgegeven dichtbundel van Joost Zwagerman. De geloofsstrijd van een naamloos blijvend ik wordt hierin beschreven, een ik die soms letterlijk met het Opperwezen in gevecht raakt. Op de achterflap van de bundel lees ik ook nog: Allerlei facetten van een denkbare en navoelbare verhouding met God passeren de revue: verwachting, troost, woede, verbittering, loochening en uiteindelijk berusting.

Van de schoonheid en de troost
Nu weet ik ook waarom dat ontroerende orgelwerk van die onbekende componist me zo raakt: 'Heil' in de titel van dit koraalvoorspel staat voor troost. De troost van schoonheid. Het stuk zou daarom eveneens een passend voorspel zijn bij een voordracht van het ook in de documentaire geciteerde gedicht van Zwagerman:

Lief

Mijn lief, wees alsjeblieft

heel lief voor mij, nu God

mij denkelijk heeft uitgewist.
Mijn lief, blijf alsjeblieft
heel dicht bij mij. Misschien
word ik door God gemist.

Mijn lief, vertrouw ook
nu op mij. Ik ben niet weg,
God ademt mij. Mijn lief,
wees alsjeblieft heel lief
voor mij. Misschien heeft God
Zich in mijn dood vergist.

Joost Zwagerman

Uit: Wakend over God, Amsterdam 2016

Voor de documentaire 'Voor alles bang geweest' klik hier.

Winternummer Terra Westerwolda verschenen

De leden van de Historische Vereniging Westerwolde (HVW) ontvangen een dezer dagen het winternummer van Terra Westerwolda per post. Het blad is binnenkort ook weer verkrijgbaar bij verschillende (boek)winkels in de regio, bij de Bruna in Winschoten en bij boekhandel Godert Walter in Groningen.

Jip en Janneke in Harpel

Voor dit nummer had ik in zijn huidige woonplaats Zwijndrecht een interview met Doede Bruinsma (1926). Hij bracht zijn jeugd door in Harpel en al trok Doede toen hij begin twintig was de wijde wereld in, hij voelt zich nog altijd verbonden met dit dorp. Hij vertrouwde me toe dat hij als kind een ‘Jip-en-Jannekeverhouding’ met zijn buurmeisje Hilvertje had. Kunstschilder Geert Schreuder liet zich door deze ontboezeming inspireren en maakte er een prachtige illustratie bij, die ook de cover siert.

Karl Marx in 1882, een jaar voor zijn
dood. Fotograaf onbekend.
Wikimedia Commons

Karl Marx in Westerwolde

2018 is uitgeroepen tot het Karl Marxjaar. Het is 200 jaar geleden dat deze bewonderde, maar ook verguisde revolutionair werd geboren. Tjarko van Dijk zocht uit of zijn denkbeelden ook doordrongen in Westerwolde en het Oldambt. Mevrouw Bruining-Principaal maakte als achttienjarige angstige uren door tijdens de bevrijding van de Wedderbergen. Haar herinneringen beschrijft ze in een indrukwekkend verhaal. Het voormalige klooster in Ter Apel was in 1835 het reisdoel van schoolmeester Jan Gerrits Rijkens. Erik Wubs wijdt een artikel aan het reisverslag dat Rijkens hierover schreef.

Deftig zwart

Fraaie foto’s van de veelal zwarte damesmode van rond 1900 sieren dit nummer. Ze geven een beeld van de collectie van Museum de Oude Wolden in Bellingwolde. In de literatuurserie de laatste aflevering van mijn vierluik over dichter Kees Stip, die al in 1991 voorzag dat de gaswinning in Groningen veel ellende zou veroorzaken, getuige het volgende vers: 

GRONINGEN STRAKS
Een visioen (ik heb ze vantevoren):  
De gasbel heeft zijn laatste gas verloren. 
Een menigte staat op de Grote Markt 
en staart omlaag naar de Martinitoren.

Omzien

Column: 'Omzien'

Bert Jan Hartman sluit met deel 2 het verhaal over het noodlot van zijn grootvader Lammert Huizing in de Tweede Wereldoorlog af. In deze Terra Westerwolda natuurlijk ook nog de vaste rubrieken, zoals ‘Siste Viator’, deze keer een tot nadenken stemmende column, geschreven door Tjarko van Dijk met als titel: Omzien. En ook Sanne Meijer was weer onderweg. Nu ontdekte ze het Bisschopskerkhof van Jipsinghuizen.

_______________________________

Lidmaatschap
Leden van de Historische Vereniging Westerwolde ontvangen het blad automatisch; de kosten voor het lidmaatschap bedragen slechts € 25,00 per jaar. Ook lid-abonnee worden? Klik dan hier.
Het blad is voor € 4,95 ook te koop bij diverse winkels in de regio (de verkoopadressen treft u hier aan). Het verschijnt drie keer per jaar. Het volgende (voorjaars)nummer komt in maart 2019 uit.

Reacties
Voor reacties en/of ideeën voor artikelen kunt u contact opnemen met Hans ter Heijden, telefoon: 0599 313 811 / 06 51 05 65 65; e-mail: taalschuur@hetnet.nl

Het wonder van Stiens: de wedergeboorte van een orgeltje

 Intarsia met orgeltje

Op de zolder van Pakhûs SOLO aan de Smelbrêge in Stiens voltrok zich afgelopen weekend een wonder. Pakweg 40 mensen waren er getuige van. Ik was een van de gelukkigen. 

Winold van der Putten
Op een intarsia, een afbeelding van inlegwerk in hout uit de vijftiende eeuw, staat een orgeltje. Je kijkt ernaar en denkt: mooi, maar hoe zou het geklonken hebben? Helaas blijkt het orgeltje niet meer te bestaan, dus wat doe je dan? Welnu, dan maak je het gewoon opnieuw! Winold van der Putten, orgelbouwer uit Winschoten, die jaarlijks mijn nog geen 50 jaar oude Verschuerenorgel stemt, is een specialist op dit gebied en hakte al vaker met dat bijltje. Samen met orgelbouwer Ingrid Noack-Kirschner, adviseur Jankees Braaksma en restauratoren Iskander Breebaart en Bianca de Góes (die het fraaie inlegwerk voor hun rekening namen) klaarde hij de klus.

Stinze Stiens

Het 'wonder' van Stiens

Dit alles werd mogelijk gemaakt door Stinze Stiens en daarom voltrok het wonder zich daar op die zolder in dit Friese dorp. Organiste Catalina Vicens bracht de intarsia tot leven, gaf het orgeltje een stem en speelde de sterren van de Stiense hemel. Zij krijgt het instrument in bruikleen en zal er - waar dan ook - menig concert op geven. Al dan niet samen met blokfluitist Jankees Braaksma, zoals afgelopen weekend bij een aantal werken.

Het geluk straalde van de gezichten van alle betrokkenen bij dit wonderschone project én het bevoorrechte publiek daar op dat zoldertje in Stiens.

NRC Handelsblad wijdde een uitgebreid artikel aan dit project. Zie: Echte namaak: een orgeltje met een verhaal

Afbeelding linksboven: Antonio Barili (1453-1516), intarsia (inlegwerk van hout) met orgel en figuur, ca. 1483-1485. Coll. Collegiatakerk, San Quirico d'Orcia. Foto: Scala, Florence.

Het klavier met rondom prachtig inlegwerk

Een piepklein stukje uit het concert. Organiste Catalina

Vicens speelt samen met blokfluitist Jankees Braaksma.

Ingrid Noack bedient de balgen.