Tot begin vorig jaar. Zou ik toch niet iets missen als ik niet op Facebook zat? Ik besloot het gewoon maar eens te proberen. Binnen no time had ik tig 'vrienden' en ik had er nog veel meer kunnen hebben als ik al die vriendschapsverzoeken van wildvreemden ook had gehonoreerd. Kennelijk was het statusverhogend om veel Facebookvrienden te hebben. Leuk en verrassend vond ik wel dat oud-leerlingen en -collega's, bekenden van vroeger en natuurlijk échte vrienden en familieleden me zo snel wisten te vinden.
Digitale dorpspomp
Iedereen die ik als Facebookvriend accepteerde, heette ik welkom bij mijn 'digitale dorpspomp'. Want zo zag ik dit medium aanvankelijk: bij de pomp op het dorpsplein de nieuwtjes van de dag uitwisselen. Ik deed er zelf aanvankelijk ook driftig aan mee, schreef ook wel eens een verhaaltje en plaatste er dan een foto bij. Want een bericht zonder foto? Nee, dat kan eigenlijk niet en is saai. En de teksten moeten kort zijn, zo kreeg ik al snel van een 'vriend' te horen, anders worden ze niet gelezen en al helemaal niet geliket.
Natuurlijk streelt het je ego als je veel likes bij een bericht krijgt, helemaal als ze de vorm van een rood hartje hebben. Facebook weet natuurlijk donders goed dat ieder mens ijdel is. Het bewijs daarvoor wordt ook geleverd door nogal wat 'vrienden' en vooral 'vriendinnen' die om de haverklap hun profielfoto wijzigen, waarop er weer een stortvloed van likes en uitroepen als 'wauw!', 'wat ben je toch mooi!' en 'gij zijt een schone!' volgen.
Het ergste vond ik de door Facebook aangeboden 'funberichten' waarin je je bijvoorbeeld als man kon laten afbeelden als vrouw. Zulk lachen!!! Emoticons schieten tekort. Ook bleek ik vriendinnen te hebben met een grote liefde voor poezen. Allergisch als ik hiervoor ben, veroorzaakten de te pas en te onpas geplaatste foto's en filmpjes van katten en katers - zelfs in een steriele ruimte - voor enorme niesbuien.
Facebookhumor
Natuurlijk waren er ook wel eens pareltjes bij de berichten, mooie verhaaltjes, ontroerende gebeurtenissen en hilarische maar ook prachtige foto's en kunstwerken. Zeker, ik deelde ook wel eens een hartje uit. Maar wat mij verontrustte was dat ik steeds meer in de greep van Facebook raakte. Dat ik toch bijna elke dag de onweerstaanbare drang voelde om te kijken of ik niets miste. Dat ik het idee kreeg dat Facebook mij in z'n macht had. Want op de keper beschouwd miste ik eigenlijk zelden iets belangrijks, laat staan iets wezenlijks, iets dat me raakte, verder bracht, inspireerde. Misschien had ik te hoge verwachtingen, want het gaat doorgaans slechts om 'social talk' op dat digitale dorpsplein, maar daarvoor is de tijdsinvestering te groot, de berichtgeving te vluchtig en de overload aan ongevraagde reclameboodschappen, nepnieuws en flauwe Facebookhumor op een gegeven moment niet meer te pruimen.
Bovendien begon ik te beseffen dat mensen die geen kranten en tijdschriften meer lezen (en dat zijn er steeds meer), voor hun nieuwsvoorziening, inclusief de duiding ervan, in belangrijke mate afhankelijk zijn van Facebook. En als dan blijkt dat er wel erg onzorgvuldig met je privacygegevens wordt omgegaan, dan is dat gevaarlijk. Dan ligt manipulatie op de loer. Niet alleen door commerciële bedrijven, maar - en dat is veel ernstiger - ook door politieke groeperingen, van welke signatuur dan ook. Is er dan niet een grens bereikt?
Menselijk contact
Mark Zuckerberg heeft dan wel spijt betuigd, maar ik ben er niet gerust op. Het heeft zeker een rol gespeeld bij mijn besluit om mijn Facbookaccount te deactiveren. Maar de belangrijkste reden is dat ik niet verslaafd wil worden aan dit medium dat me toch niet bracht wat ik misschien gehoopt had. Ik blijf de ontwikkelingen rond Facebook volgen en als ik het om wat voor reden dan ook toch ga missen en de kust veilig is, dan zou ik eventueel desnoods nog terug kunnen. De toekomst zal het leren. Ik ga vooralsnog meer tijd investeren in daadwerkelijk menselijk contact en verder houd ik het bij dit weblog, waarvoor ik de titel in 2011 met zorg heb gekozen: Langzame opmerkingen in een snelle tijd.
Hans ter Heijden
Sinds juni 2019 heb ik wel weer een Facebookaccount, maar ik ben er vooralsnog niet erg actief op. Mijn kritiek op Facebook blijft, maar op gepaste afstand en met de nodige reserve wil ik wel zo nu en dan (kritisch) volgen wat er op de sociale media gebeurt. Op dezelfde wijze gebruik ik Twitter.