In memoriam Paul de Wispelaere (1928-2016)

De schrijver is dood. Leve zijn boeken!

Omdat ik de literatuur van veel Vlaamse dichters en schrijvers erg waardeer, lees of herlees ik met enige regelmaat hun werk. Op mijn leestafel liggen van Paul de Wispelaere momenteel Tussen tuin en wereld en Mijn huis is nergens meer (beide boeken heb ik de afgelopen weken met wederom grote bewondering én instemming herlezen) en nu lees ik - voor het eerst - de vaak ontroerende briefroman Brieven uit Nergenshuizen (1986). Deze romans vormen samen een op proustiaanse leest geschoeide autobiografische romantrilogie. À la recherche du temps perdu.

En de liefste dingen nog verder
Het bericht van de dood van Paul de Wispelaere kwam dan ook hard aan. Als lezer van deze boeken verplaats je je immers in het leven van iemand die bevlogen en in een weergaloze literaire stijl verwoordt wat jou ook zo aan het hart gaat: de teloorgang van alles wat van waarde is en weerloos. Je identificeert je met de verteller, het wordt een geestverwant, een vriend haast in het verre, in veel opzichten veronachtzaamde, verrommelde en verkwanselde, maar mij desondanks zo dierbare Vlaanderen, dat zoveel raakvlakken heeft met de provincie Groningen. Maar helaas, de mens, de schrijver Paul de Wispelaere is dood. Leve zijn boeken!

Overigens heeft De Wispelaere een respectabele leeftijd bereikt. In En de liefste dingen nog verder (1998) maakte hij als vitale zestiger al zijn testament op nadat de arts, een oude studievriend, hem had meegedeeld dat hij kanker had en nog hooguit een jaar te leven...

Het verkoolde alfabet
Het ultieme meesterwerk van Paul de Wispelaere blijft voor mij onbetwist Het verkoolde alfabet (1992). Dit dagboek, dat gedurende een jaar het leven van de auteur volgt, is een mengeling van verhalen, impressies en bespiegelingen over literatuur, kunst, liefde, natuur, politiek en het ouder worden. Ik weet nog precies waar en wanneer ik het las en wat een verpletterende indruk het op me maakte. Het ligt klaar om te herlezen. Om de stem van Paul de Wispelaere toch nog te horen klinken, doorheen de tranen om het verdriet van België.

Afspraak met Paul de Wispelaere
In 1998 kreeg De Wispelaere uit handen van koningin Beatrix de Prijs der Nederlandse Letteren. Ter gelegenheid daarvan maakte Canvas een prachtige documentaire: Afspraak met Paul de Wispelaere.

Lees ook een necrologie over De Wispelaere in De Morgen.