Langzame opmerkingen in een snelle tijd: Abdij Lilbosch. In de voetsporen van broeder Adriaan

zondag 19 oktober 2014

Abdij Lilbosch. In de voetsporen van broeder Adriaan

Afgelopen week vertoefde ik in Abdij Lilbosch in Echt (Limburg). Een klooster van de cisterciënzers, met een grote boerderij. Ik had weer ingetekend op een door De Wandelmaat georganiseerd verblijf, waarbij het leven in het ritme van het klooster wordt gecombineerd met wandelingen in de omgeving.

Quo vadis?
Wat drijft me als buitenkerkelijke 'ietsist', opgevoed in de vrijzinnig hervormde traditie, toch elk jaar weer naar een klooster?
Ik begin het mezelf ook steeds vaker af te vragen. Het is in ieder geval niet het katholieke geloof. Ook al probeert de huidige paus een wat progressievere koers te varen, de rapportage van de bisschoppensynode biedt weinig hoop voor onder meer homo's. Het brave gezinnetje blijft toch de maatstaf. Vrouwen in het ambt? Geen sprake van, behalve dan hier en daar misschien op de werkvloer. Ook het celibaat staat nog steeds recht overeind. En als je dan net de als een weergaloze tirade geschreven roman Het hout van Jeroen Brouwers over de (seksuele) misdrijven en hypocrisie in de roomse kerk hebt gelezen, vraag je je toch af: Waar ga je heen? Wat zoek je daar?

Mystiek

Het is denk ik toch de hang naar mystiek, spiritualiteit (of hoe je het onbenoembare ook noemen wilt), maar ook de fascinatie voor wat die broeders en zusters beweegt, de overgave, de muziek, de stilte.
Misschien vooral de stilte, de bezinning en de onthaasting. Al kunnen lang niet alle gasten in het klooster meer zonder smartphone.

Adriaan Dikker

Voor mij was er nog een speciale reden om juist naar dit klooster te gaan. In de jaren negentig van de vorige eeuw was ik gemeenteraadslid voor GroenLinks in Wijk bij Duurstede. Een van mijn fractiegenoten was Adriaan Dikker. Een markante, gedreven man. Van oorsprong kolenboer, later makelaar. Was wethouder voor de KVP, maar stapte over naar de PPR dat opging in GroenLinks. Vader van een groot, katholiek gezin.
Hoewel hij een stuk ouder was dan ik, waren we maatjes. We stemden (in tegenstelling tot enkele andere GroenLinksers) allebei tegen de koopzondagen en Adriaan deed ook nog wel eens een moreel appèl op het college van B&W. Toen dit aan de gedoogsituatie van een paar woonwagenbewoners een eind wilde maken, sprak hij woorden die een grote indruk op me maakten: "Voorzitter, we moeten in dit geval genade voor recht laten gelden". Zo was Adriaan. Integer, opkomend voor de zwakken. En de natuur.

Broeder Adriaan

Toen hij begin 70 was (zijn vrouw was al overleden), besloot hij het klooster in te gaan. Hij was altijd katholiek gebleven en hield enorm van zingen. Gregoriaans. Hij ging naar Lilbosch, waar hij 'familiaris' werd, een broeder met wat meer vrijheden. Hij wilde tenslotte zijn kinderen en kleinkinderen nog wel eens ontmoeten. Ook bleef hij contacten onderhouden met de School voor Filosofie, waar hij ook docent was geweest.

In 2001 (hij verbleef er toen al drie jaar) kregen we een brief van hem. Hij schreef onder meer: "Jullie kaart kwam onlangs weer boven water, de verhuiskaart van 15 oktober 1999 (we verhuisden toen naar Westerwolde). Zijn dat jeneverbessen, die donkere gevaarten voor de boerderij? Dan zijn ze flink uit de kluiten geschoten. Een week geleden heb ik een kleintje geplant in de kruidentuin die ik opnieuw aan het inrichten ben op basis van de ideeën van Hildegard von Bingen". Hij stuurde een boekje over de abdij mee en een foto (met toelichting) van de moestuin, waar hij ook veel in werkte:

Verwondering
Adriaan bleef tot 2004 in de abdij. Toen keerde hij terug naar Wijk bij Duurstede. Hij stierf een jaar later op 80-jarige leeftijd. Het spijt me nog altijd dat ik hem tijdens zijn verblijf in Echt nooit heb bezocht. Nu probeer ik het een beetje goed te maken door in de voetsporen van broeder Adriaan te treden. Ik tracht me een beeld te vormen van het leven dat hij hier leidde. Een leven van gebed, studie en koorzang, maar ook van arbeid, vooral in de kruidentuin, de moestuin en de boomgaard. Van wandelen en fietsen in de prachtige omgeving. Het paste bij Adriaan. Hij was ongetwijfeld een toegewijde, aimabele en wijze broeder. En zo zijn er meer kloosterbroeders en -zusters. Zij leren ons - gasten uit die voortjakkerende wereld - wat stilte is, bezinning, verwondering. Of je nou gelooft of niet.