Column: Red Rehoboth!

door Hans ter Heijden

De voormalige gereformeerde kerk 'Rehoboth' in Bellingwolde.
Foto: gereformeerdekerken.info.

De Hoofdweg in Bellingwolde beschouw ik als een van de mooiste straten die ik ken. Al is straat niet het goede woord. Vanwege de allure die de Hoofdweg heeft, zou ik het eerder een laan noemen, of beter nog een allee: een lommerrijke weg, waarbij de hoge, oude bomen als het ware een enorme berceau vormen, een weelderige, groene loofgang, waar je doorheen loopt, nee, schrijdt. Of rijdt, natuurlijk. Monumentale boerenkathedralen, rentenierswoningen en herenhuizen aan weerszijden vormen het decor. Je waant je in vroegere tijden. Kijk daar: de paardentram!

Bij nadere beschouwing zie je wel dat er in de laatste decennia toch nogal wat minder fantasierijke ‘moderne’ woningen de plek van gesloopte historische panden hebben ingenomen. De fraaie tuinen maken het een klein beetje goed, maar treurig blijft het. Vergeleken met de kaalslag van karakteristieke en monumentale panden in veel andere Westerwoldse dorpen is de schade in Bellingwolde echter redelijk beperkt gebleven.

Ongeveer halverwege de Hoofdweg staat - iets naar achteren - heel bescheiden een 101 jaar oud kerkje: ‘Rehoboth’. Het mag dan geen rijksmonument zijn, het is een beeldbepalend, karakteristiek godshuisje dat terecht deel uitmaakt van het beschermde dorpsgezicht van Bellingwolde, maar vooral ook van de rijke geschiedenis van het dorp. Hier gingen de gereformeerden zondags ter kerke, hier werden ze gedoopt, deden ze belijdenis van hun geloof, trouwden ze en namen ze tijdens een uitvaartdienst afscheid van het aardse bestaan.

Het is een beeldbepalend, karakteristiek godshuisje dat terecht deel 

uitmaakt van het beschermde dorpsgezicht van Bellingwolde

Onlangs werd voor het kerkje een sloopvergunning aangevraagd. Het moet voor het kerkbestuur van de Protestantse Gemeente een duivels dilemma zijn geweest alvorens dit besluit te nemen. Maar het kerkgebouw is overcompleet en middelen om het te behouden zijn er niet. Het heeft vanzelfsprekend veel emoties losgemaakt bij de leden, maar uiteindelijk stemden ze er - ongetwijfeld met tegenzin - mee in.

De Hoofdweg in Bellingwolde. Schilderij (1947) van Johan Dijkstra,
een van de oprichters van 'De Ploeg'. Collectie MOW. 

In 2001 dreigde het in de Amsterdamse Schoolstijl gebouwde kerkje ‘Opwaarts!’ in Sellingerbeetse gesloopt te worden. De redenen waren dezelfde als die in Bellingwolde. Actieve dorpelingen protesteerden en na overleg met het kerkbestuur en gemeente konden zij het behouden. Er is nu een stichting die het kerkje onderhoudt. Bovendien vinden er allerlei culturele activiteiten plaats: exposities, concertjes, lezingen, enz. Fier staat het kerkje nog overeind, als icoon van vervlogen tijden, maar ook als constructief voorbeeld van een daad van verzet van betrokken dorpsgenoten.

Net als ‘Opwaarts!’ is ‘Rehoboth’ een pareltje dat je moet koesteren. Het is waardevol cultureel erfgoed en niet weg te denken uit de ‘heerlijkheid’ Bellingwolde. Hopelijk wordt ook hier in goed overleg een oplossing gevonden om het karakteristieke gebouw voor sloop te behoeden. Juist in een Cittaslowgemeente moet alles wat van waarde en weerloos is, beschermd worden! Dus ook kerkje ‘Rehoboth’. ■  

Deze column is ook gepubliceerd in het cultuurhistorische tijdschrift Terra Westerwolda (juli 2019). In oktober wordt definitief besloten of Rehoboth wel of niet gesloopt mag worden. 

Update: Op 16 oktober 2019 is bekend geworden dat de gemeente Westerwolde géén vergunning verstrekt voor het slopen van kerkje Rehoboth in Bellingwolde. Een wijs besluit!