donderdag 6 oktober 2011

Nobelprijs voor dichter Tomas Tranströmer

Vandaag is de Nobelprijs voor de Literatuur toegekend aan de Zweedse dichter Tomas Tranströmer (*1931). De jury kent hem de prijs toe ‘omdat, dankzij zijn gecondenseerde, doorschijnende beelden, hij ons een frisse toegang tot de realiteit geeft’. Volgens de Nederlandse schrijver-dichter Bernlef (zijn vertaler) is Tranströmer, die jarenlang als psycholoog werkzaam was, ook een begenadigd pianist. Hieronder zijn gedicht Allegro.

Tomas Tranströmer
ALLEGRO

Ik speel Haydn na een zwarte dag
en voel een simpele warmte in mijn handen.

De toetsen zijn willig. Milde hamers slaan.
De klank is groen, levendig en kalm.

De klank zegt dat de vrijheid bestaat
en dat iemand de keizer geen belasting betaalt.

Ik steek mijn handen diep in mijn haydnzakken
en doe als iemand die de wereld in alle rust aanschouwt.

Ik hijs de haydnvlag – dat betekent:
'Wij geven ons niet over. Maar willen vrede.'

De muziek is een glazen huis op de helling
waar stenen rondvliegen, stenen rollen.

En de stenen rollen er dwars doorheen
maar iedere ruit blijft heel.

Tomas Tranströmer 

Uit: De herinneringen zien mij, vertaling door Bernlef. De Bezige Bij, 1993

Sprakeloos
In 1990 werd Tranströmer getroffen door een ernstige hersenbloeding. Hij raakte half verlamd en verloor ook zijn spraakvermogen. Het begrip voor taal, zowel gesproken als geschreven, bleef gelukkig onaangetast.
Tranströmer leerde met zijn linkerhand te schrijven en bleef dichten, aanvankelijk vooral haiku's. Als hij optreedt, speelt hij zelf composities voor de linkerhand op de piano en laat hij iemand anders zijn gedichten voordragen.

 
 Tomas Tranströmer ontvangt de pers in zijn woning.

Meer over Bernlef en Tomas Tranströmer in Meandermagazine.
Zie ook De Contrabas (met een link naar een boeiend interview - in 1988 - met Tranströmer in Bzzlletin)

Op de website van Poetry International staan enkele gedichten van Tranströmer in het Zweeds met daarnaast een vertaling in het Engels. Het gedicht Svenska hus ensligt belägna (Solitary Swedish houses) is ook in prachtig Zweeds én Nederlands te beluisteren.