zondag 30 oktober 2011

Gestameld liedboek. Moedergetijden

Ik had me hun ouderdom anders voorgesteld. Over een jaar of twintig zouden ze oud zijn, zouden de rollen omgedraaid worden en wij het zijn die voor hen zorgen. Maar ineens staat hij voor de deur, hun ouderdom, en hij wil van geen wijken weten. Ik ruik hem in hun kleren, ze doen geen moeite meer zich dagelijks te verschonen, vrees ik - er zal een helpster moeten komen. Hoe zou hij het ook nog kunnen beredderen? De hele dag loopt ze achter hem aan. Zelfs op het toilet is hij amper nog alleen. Ze klampt zich aan hem vast. Altijd en overal galmt dat ene woord dat haar nog rest: Pa - steeds heser.

Is dit nu het leven, vraag ik me luidop af bij het ontbijt. Ja, dit is het leven, zegt Lieven. En we hebben het einde nog niet gezien.
Dit is niet het enige fragment uit Gestameld liedboek van de Vlaamse schrijver Erwin Mortier, dat me naar de keel grijpt. Het is wel een van die ontluisterende notities uit het boek die de aftakeling, de teloorgang en de totale machteloosheid van een moeder die aan Alzheimer lijdt doodeerlijk, maar daarom ook glashard beschrijft.

Het boek begint ook al niets verhullend:
Mijn moeder heeft me vandaag een stofbeurt gegeven, ze meende dat ik een meubel was. Misschien een ladekast of een oud fornuis. Ze ging met een helgeel doekje over de knopen in mijn hemd, naar mijn hals toe, wimpelde ermee rond mijn oren, stofte mijn kin af. Toen gaf ze een teken dat ik mijn mond moest openen - en propte daar de stoflap in en vergat ons.
Gestameld liedboek bestaat uit observaties, notities en gedichten, geschreven door de zoon van een vroeg dementerende moeder. Het is een ontroerend, maar ook confronterend getijdenboek over een onuitstaanbare ziekte. Maar tevens een literair meesterwerk.
Dat zitten,
dat zitten van haar,

naast me op de bank.

Dat zitten zonder iets,
en die stilte: een leeg
huis in de middag,

de kraan lekt.

Gestameld liedboek. Moedergetijden, door Erwin Mortier
De Bezige Bij, 2011

Klik hier voor de website van Erwin Mortier.
Op de site van Tzum o.a. een interview met Mortier
en een  recensie van Bart Temme.

vrijdag 28 oktober 2011

Haarst (5)

Volgens de overlevering heeft Harbert ten Have, de laatste boer die in
ons huis woonde, hier ooit een eikeltje in de grond gestopt.
Het is inmiddels een prachtige eik geworden. Hopelijk doorstaat
hij de herfststormen...
 

Haarst (4)

Rood met witte stippen...

Oogst (2)

Vanwege de regen moest het hakselen van de maïs
aan de Weikenweg - bij het Mussel Aa Kanaal - worden gestaakt.
Inmiddels breekt de zon weer door.



Weikenweg bij Harpel

dinsdag 18 oktober 2011

Gruin wordt broen

Haarst komt langsoam weer in t laand;
t gruin wordt broen doar aan de akkerraand.

maandag 17 oktober 2011

Baargen baiten

In het najaar verandert het overwegend vlakke platteland (!) van Westerwolde tijdelijk in een 'berglandschap'. Her en der werpen boeren dan bergen aardappelen en suikerbieten neer, die daar geduldig wachten op de 'campagne'.  Zo ook hier, bij het Mussel Aa Kanaal.

Baargen baiten


zaterdag 15 oktober 2011

De Kunst Van Natuurlijk Beleven (DKVNB)

Afgelopen dinsdag namen alle leerlingen uit havo-4 en vwo-4 van RSG Ter Apel deel aan een speciaal ckv-project: De Kunst Van Natuurlijk Beleven (DKVNB). Het is een project - in de Sellinger bossen bij het Theater van de Natuur - van Waterschap Hunze en Aa’s, Staatsbosbeheer, kunstenaar Adriaan Nette en de ckv-sectie van RSG Ter Apel. 
 
Kunstenaar Adriaan Nette verwelkomt een
groepje leerlingen aan de voet van de gedichtentrap
 in 'zijn' Theater van de Natuur.
Op de top van de heuvel, met uitzicht over het dal
van de Ruiten Aa.
Natuur en cultuur  
Het was een sombere, druilerige dag met veel motregen, maar soms ook hoosbuien. Toch waren er geen wanklanken, behalve dan die ene: "Meneer, het is onverantwoord om ons zonder regenpak het bos in te sturen!" Kennelijk deed ook de Blackberrry van deze leerling het niet meer, waardoor ze het weerbericht had gemist. Pas in het bos merkte ze dat het regende...  
In kleine groepen maakten de leerlingen een inspirerende tocht door het bos en langs het riviertje de Ruiten Aa. Onderweg moesten ze verschillende opdrachten uitvoeren. Ook kwamen ze op bepaalde plekken mensen tegen die hen aan het denken zetten over de natuur, maar ook over kunst, cultuur. Want natuur en cultuur ontmoetten elkaar hier. Onder andere bij de gedichtentrap van het Theater van de Natuur.
 
Adriaan Nette vertelt bevlogen over kunst, cultuur en natuur.
De oever van de Ruiten Aa
Voorstelling in Theater van de Natuur 
De natuur staat dit jaar centraal tijdens de ckv-lessen in h4/v4. Vanuit de onderdelen beeldende vorming, muziek, drama, fotografie, creatief schrijven en het project ‘De Verleiding’ wordt hier gedurende het hele jaar in modulen aandacht aan besteed. Geïnspireerd door de natuurbelevingstocht en de ckv-lessen wordt zo toegewerkt naar de eindpresentaties aan het einde van de cursus in het Theater van de Natuur. Dan worden door  leerlingen o.a. zelfgeschreven teksten gezongen/voorgedragen en korte theatervoorstellingen gegeven. Ook zal er een expositie zijn van door leerlingen gemaakte foto’s en land art.

Een van de muziekopdrachten bij Richard: Hoeveel vogels
hoor je steeds maar dezelfde muzikale zin zingen?
(Helaas waren er bij dit weer weinig vogels die van zich
lieten horen...) 
Boswachter Jan Dommerholt geeft een sprankelende
powerpointpresentatie in het donkere bos.
Hydrobiologie in de praktijk. Arno Folkers
 en Marlous Heemstra van Hunze en Aa's
 geven tekst en uitleg.
Tekenen bij Mieke: een schets maken onder de paraplu...
Maak een foto van jouw natuurbeleving...
Bij creatief schrijven (het ckv-onderdeel
dat ik zelf geef), moesten de leerlingen
haiku's schrijven.
Het groepje van Melissa schreef de volgende:
 Haiku

kijk langs de bomen
de wind waait, de regen drupt
mijn hart huilt ook mee


Hieronder de route van de natuurbelevingstocht.


Zie ook hier en daar. En de website van Hunze en Aa's.

zaterdag 8 oktober 2011

Tranströmer en Schubert


Tomas Tranströmer, de Nobelprijswinnaar voor Literatuur, schreef  onder meer Schubertiana, een magistraal muziekgedicht. Machteld Teekens maakte er een indringende film van, met foto's van Mieke Borgdorff. Alle aspecten van de poëtica van Tranströmer - het landelijke, het stedelijke, visioenen, mystiek, muziek - tref je hierin aan.
Literatuur, muziek, film en fotografie vormen samen een fascinerend nieuw kunstwerk met een haast adembenemende zeggingskracht.

Dubbelklik eventueel op het scherm om het beeld te vergroten.

Haarst (2)

Linde


donderdag 6 oktober 2011

Nobelprijs voor dichter Tomas Tranströmer

Vandaag is de Nobelprijs voor de Literatuur toegekend aan de Zweedse dichter Tomas Tranströmer (*1931). De jury kent hem de prijs toe ‘omdat, dankzij zijn gecondenseerde, doorschijnende beelden, hij ons een frisse toegang tot de realiteit geeft’. Volgens de Nederlandse schrijver-dichter Bernlef (zijn vertaler) is Tranströmer, die jarenlang als psycholoog werkzaam was, ook een begenadigd pianist. Hieronder zijn gedicht Allegro.

Tomas Tranströmer
ALLEGRO

Ik speel Haydn na een zwarte dag
en voel een simpele warmte in mijn handen.

De toetsen zijn willig. Milde hamers slaan.
De klank is groen, levendig en kalm.

De klank zegt dat de vrijheid bestaat
en dat iemand de keizer geen belasting betaalt.

Ik steek mijn handen diep in mijn haydnzakken
en doe als iemand die de wereld in alle rust aanschouwt.

Ik hijs de haydnvlag – dat betekent:
'Wij geven ons niet over. Maar willen vrede.'

De muziek is een glazen huis op de helling
waar stenen rondvliegen, stenen rollen.

En de stenen rollen er dwars doorheen
maar iedere ruit blijft heel.

Tomas Tranströmer 

Uit: De herinneringen zien mij, vertaling door Bernlef. De Bezige Bij, 1993

Sprakeloos
In 1990 werd Tranströmer getroffen door een ernstige hersenbloeding. Hij raakte half verlamd en verloor ook zijn spraakvermogen. Het begrip voor taal, zowel gesproken als geschreven, bleef gelukkig onaangetast.
Tranströmer leerde met zijn linkerhand te schrijven en bleef dichten, aanvankelijk vooral haiku's. Als hij optreedt, speelt hij zelf composities voor de linkerhand op de piano en laat hij iemand anders zijn gedichten voordragen.

 
 Tomas Tranströmer ontvangt de pers in zijn woning.

Meer over Bernlef en Tomas Tranströmer in Meandermagazine.
Zie ook De Contrabas (met een link naar een boeiend interview - in 1988 - met Tranströmer in Bzzlletin)

Op de website van Poetry International staan enkele gedichten van Tranströmer in het Zweeds met daarnaast een vertaling in het Engels. Het gedicht Svenska hus ensligt belägna (Solitary Swedish houses) is ook in prachtig Zweeds én Nederlands te beluisteren.

zondag 2 oktober 2011

Vogels op de piano


Vanmorgen vloog een koolmees door de openstaande ramen onze kamer binnen. Opgeschrikt door de hond en mij (die het vogeltje vergeefs in de handpalmen probeerde te sluiten), vloog het ineens op en verdween op raadselachtige wijze in de hoek bij de vleugel. Probleem was dat we de mees nergens meer zagen. Tot we ons afvroegen of zij misschien onder de gesloten klep op de snaren iets zat uit te broeden. Nadat we alle stapels boeken die erop lagen hadden weggehaald en voorzichtig de klep openden, zagen we de koolmees in een hoekje, bij de bassnaren zitten. Nu kon ik het gevederde diertje voorzichtig oppakken en naar buiten brengen. Ik zette het schier uitgeputte vogeltje op een tuintafel om bij te komen. Nog net voordat de batterij van mijn camera leeg was, kon ik onderstaande foto maken. Daarna was-ie gevlogen.

Bijna 'vleugellamme' koolmees komt na
piano-avontuur bij op tuintafel
Vrolijk en vlug
Andries Hartsuiker (1903-1993), wiens canon De Wielewaal (met dudeldjo-refrein) een Nederlands volkslied is geworden, componeerde in 1942 voor de negende verjaardag van zijn zoon Ton (de latere pianist en muziekpedagoog) Vogels op de piano, zeven kleine pianostukjes. Hij illustreerde de composities (waarin vogelgeluiden van o.a. roodborstje, karekiet, tjiftjaf en fitis worden nagebootst) zelf en plaatste er gedichtjes van o.a. Guido Gezelle bij. Ik heb er een mooie facsimile-uitgave van. Toen ik na het mezenavontuur het boekje opensloeg, werd mijn vermoeden bevestigd: de koolmees had op onze vleugel zichzelf willen spelen.

Uit: Vogels op de piano, 7 kleine pianostukjes door Andries Hartsuiker, 1942
Facsimile-uitgave verzorgd door Broekmans & Van Poppel B.V., Amsterdam 2002


 

zaterdag 1 oktober 2011

Haarst (of haarfst?)

Is het nu haarst of haarfst? Zowel het Zakwoordenboek van Siemon Reker als de 'dikke' Ter Laan zegt haarst, maar de laatste aflevering van Krödde heet weer het haarfstnummer. Voer voor Grunneger toalkenners!

Wilde wingerd


En wie zit daar? Dora!