Winternummer Terra Westerwolda verschenen

Restauratie rijksmonumentale bouwval
Expeditie Hutplak

De leden van de Historische Vereniging Westerwolde hebben het nieuwe nummer van het cultuurhistorische tijdschrift Terra Westerwolda inmiddels per post ontvangen. Voor € 4,95  is het ook weer te koop bij diverse (boek)winkels in Westerwolde en de Kanaalstreek, Bruna Nieborg in Winschoten en boekhandel Godert Walter in Groningen.

Cover van het tijdschrift met impressie van kunstschilder Geert Schreuder:
Klompenmaker Jan Wakker zaagt hout om nieuwe klompen van te maken.

Expeditie Hutplak

In dit nummer een interview van Hans ter Heijden met Dinie Wakker en Bert Arends over de restauratie van een bouwval aan Hutplak 3 - nu Oosterholtsweg - in Onstwedde. Dat het boerderijtje voordat het tot verval kwam ook nog bewoond werd door voorouders van Dinie, maakt het natuurlijk heel bijzonder. Ondanks de deplorabele staat waarin het verkeerde, kreeg het pand in 2000 de status van rijksmonument.

'Arbeidswoning van het krimpjestype met dwarsdeel' anno 2019. Foto André Dümmer.

Oud-docent geschiedenis Jan Groen

Redacteur Erik Wubs schreef een column over het cultuurbeleid van de gemeente Westerwolde en interviewde zijn oud-docent geschiedenis Jan Groen, die 42 jaar lang lesgaf op de RSG Ter Apel. 100 jaar vrouwenkiesrecht in Westerwolde staat centraal in de rubriek Sanne Meijer Onderweg.

Joods leven in het grensgebied

Synagoge Groningen.
Foto: Geert Volders.

Berend Jan Harding ging op zoek naar de oorsprong van een schilderij van een romantisch landschap uit 1847 en kwam in Westerwolde terecht; in de rubriek Sprekend Object schrijft Obby Veenstra over tastbare herinneringen, onder meer van porselein en hout. 
Juliane Irma Mihan en Geert Volders vertellen over het project ‘Joods leven in het grensgebied’, het onderzoek naar verbindingen tussen Joodse gemeenschappen.

Mensenoffers in het moeras?

200 jaar leden werd een houten weg, dwars door het veen van Valthe naar Ter Haar ontdekt. Destijds gaf dat aanleiding tot de wildste speculaties. Voor de meest gruwelijke lijkt voorlopig het meeste bewijs, ontdekte Alderik Visser. Over de postkoets in Ter Apel een artikel van Jakob Been, terwijl Tjarko van Dijk met Gerhard Oterdoom en Willem Dinkla terugblikt op het bombardement van 25 juli 1943 op Bellingwolde.

Verder in dit nummer de vaste rubrieken Nieuws van de Historische Vereniging Westerwolde en Historische Actualiteiten.

Informatie
Voor nadere informatie zie de website van de Historische Vereniging Westerwolde.

Film: De smaak van water

De smaak van water (1982) is een film van Orlow Seunke, gebaseerd op de roman De bezoeker van de vorige week overleden Hongaarse schrijver György Konrád. De film werd onder andere bekroond met een Gouden Leeuw voor het beste debuut op het Filmfestival van Venetië en de Unicef Persprijs. Met o.a. Gerard Thoolen, Dorijn Curvers, Joop Admiraal, Olga Zuiderhoek en Hans van Tongeren.

Bekijk de film hier

VPRO CINEMA over DE SMAAK VAN WATER:

Indringende eersteling van Orlow Seunke; werd in 1982 in Venetië bekroond met een Gouden Leeuw voor het Beste Speelfilmdebuut. Het vaderlandse filmjournaille deed er nog een schepje bovenop met de Prijs van de Nederlandse Filmkritiek tijdens de tweede editie van de Nederlandse Filmdagen in Utrecht. 

Thoolen is de ambtenaar die verbeeldt waar de hulpverlening ophoudt en de persoonlijke betrokkenheid begint als hij een verwilderd meisje aantreft in de kast van haar overleden ouders. Een evergreen in het opleidingstraject van sociale hulpverleners.

György Konrád (1933 - 2019): Zelfs in zwartste tijden trouw aan Hongarije

György Konrád

Nauwgezet en wanhopig
Met mij zaten in 1989 velen aan de buis gekluisterd als er weer een aflevering van de vierdelige VPRO-serie 'Nauwgezet en wanhopig' werd uitgezonden. Wim Kayzer bracht aan de hand van de levensloop van vier schrijvers en denkers de menselijke geschiedenis van de twintigste eeuw in beeld. Hij interviewde Gabriel Garcia Marquez, Jorge Semprún, George Steiner en György Konrád. Vooral Konrád maakte een diepe indruk op mij. Dat gold overigens ook voor zijn boeken, die ik daarna ben gaan lezen.

Langzame opmerkingen
Romans als De bezoeker en Tuinfeest, maar ook Langzame opmerkingen in een snelle tijd, een

Van Gennep Amsterdam 1990

bundeling teksten die hij in 1989 voor NRC Handelsblad en De Morgen schreef. Deze vormen een doorlopend commentaar op de omwenteling die zijn land - Hongarije - doormaakte. Op de achterflap lees ik: "Konrád heeft Hongarije nooit willen verlaten, zelfs in de zwartste tijden niet. En wat de opeenvolgende machthebbers ook van hem verlangden, hij bleef wie hij was: integer en individualistisch." Ik voeg eraan toe: én tot het laatst toe zeer kritisch, ook richting Viktor Orbán, de huidige premier, die hij onder meer antisemitisme verweet.

Toen ik in 2011 met dit weblog begon, besloot ik de prachtige titel van deze bundel er boven te zetten. Omdat ik ook de tijd wilde nemen om de haastige wereld om mij heen te becommentariëren, maar vooral als eerbetoon aan deze grote schrijver. Dat is het nu des te meer.

Fragmenten uit een interview (2017) met György 
Konrád over de Tweede Wereldoorlog.

Afgelopen vrijdag overleed György Konrád in zijn woonplaats Budapest. Lees hier een In Memoriam in Trouw. In dezelfde krant schreef Stevo Akkerman een mooie column over Konrád.

Van de schoonheid en de troost
Behalve in 'Nauwgezet en wanhopig', werd Konrád ook door Wim Kayzer geïnterviewd in 'Van de schoonheid en de troost' (VPRO, 2000). Ook een fascinerende tv-serie (van 27 delen), waarin schrijvers, filosofen, wetenschappers, beeldende kunstenaars en musici zich bogen over de vraag: "Vertel me wat dit leven de moeite waard maakt". Met naast Konrád o.a. Rutger Kopland, Karel Appel en Yehudi Menuhin.

(De portretfoto van Konrád staat op de achterflap van de bundel Langzame opmerkingen in een snelle tijd.)

Ton Lemaire: 'Mijn wandelboek loopt uit op een cultuurkritiek'

De Nederlandse antropoloog en filosoof Ton Lemaire (1941) ontvluchtte de lawaaierige consumptiemaatschappij in Nederland en woont al jaren in een afgelegen boerderij op het platteland van Frankrijk. Hij schrijft, wandelt en voorziet zoveel mogelijk in zijn eigen levensbehoeften.

Naar aanleiding van de verschijning van zijn nieuwe boek Met lichte tred. De wereld van de wandelaar interviewde Leonie Breebaart hem voor het dagblad Trouw.


'Loskomen van de obsessie met markt, geld en consumptie. Mijn wandelboek loopt uit op een cultuurkritiek.'

Trouw, 7 september 2019. Lees het interview hier.

Ton Lemaire: Met lichte tred. De wereld van de wandelaar

Uitgeverij Ambo Anthos. 249 blz. € 22,99

Lees hier meer over Ton Lemaire (met aan het eind een boeiend gefilmd portret van een nog vrij jonge Lemaire in Frankrijk).

Onder dieren
Voordat hij als 'ecologische vluchteling' op het platteland van Frankrijk ging wonen, was Ton Lemaire docent aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. In oktober 2017 keerde hij eenmalig terug om daar een lezing te houden over zijn boek Onder dieren. Voor een diervriendelijker wereld:

Column: Red Rehoboth!

door Hans ter Heijden

De voormalige gereformeerde kerk 'Rehoboth' in Bellingwolde.
Foto: gereformeerdekerken.info.

De Hoofdweg in Bellingwolde beschouw ik als een van de mooiste straten die ik ken. Al is straat niet het goede woord. Vanwege de allure die de Hoofdweg heeft, zou ik het eerder een laan noemen, of beter nog een allee: een lommerrijke weg, waarbij de hoge, oude bomen als het ware een enorme berceau vormen, een weelderige, groene loofgang, waar je doorheen loopt, nee, schrijdt. Of rijdt, natuurlijk. Monumentale boerenkathedralen, rentenierswoningen en herenhuizen aan weerszijden vormen het decor. Je waant je in vroegere tijden. Kijk daar: de paardentram!

Bij nadere beschouwing zie je wel dat er in de laatste decennia toch nogal wat minder fantasierijke ‘moderne’ woningen de plek van gesloopte historische panden hebben ingenomen. De fraaie tuinen maken het een klein beetje goed, maar treurig blijft het. Vergeleken met de kaalslag van karakteristieke en monumentale panden in veel andere Westerwoldse dorpen is de schade in Bellingwolde echter redelijk beperkt gebleven.

Ongeveer halverwege de Hoofdweg staat - iets naar achteren - heel bescheiden een 101 jaar oud kerkje: ‘Rehoboth’. Het mag dan geen rijksmonument zijn, het is een beeldbepalend, karakteristiek godshuisje dat terecht deel uitmaakt van het beschermde dorpsgezicht van Bellingwolde, maar vooral ook van de rijke geschiedenis van het dorp. Hier gingen de gereformeerden zondags ter kerke, hier werden ze gedoopt, deden ze belijdenis van hun geloof, trouwden ze en namen ze tijdens een uitvaartdienst afscheid van het aardse bestaan.

Het is een beeldbepalend, karakteristiek godshuisje dat terecht deel 

uitmaakt van het beschermde dorpsgezicht van Bellingwolde

Onlangs werd voor het kerkje een sloopvergunning aangevraagd. Het moet voor het kerkbestuur van de Protestantse Gemeente een duivels dilemma zijn geweest alvorens dit besluit te nemen. Maar het kerkgebouw is overcompleet en middelen om het te behouden zijn er niet. Het heeft vanzelfsprekend veel emoties losgemaakt bij de leden, maar uiteindelijk stemden ze er - ongetwijfeld met tegenzin - mee in.

De Hoofdweg in Bellingwolde. Schilderij (1947) van Johan Dijkstra,
een van de oprichters van 'De Ploeg'. Collectie MOW. 

In 2001 dreigde het in de Amsterdamse Schoolstijl gebouwde kerkje ‘Opwaarts!’ in Sellingerbeetse gesloopt te worden. De redenen waren dezelfde als die in Bellingwolde. Actieve dorpelingen protesteerden en na overleg met het kerkbestuur en gemeente konden zij het behouden. Er is nu een stichting die het kerkje onderhoudt. Bovendien vinden er allerlei culturele activiteiten plaats: exposities, concertjes, lezingen, enz. Fier staat het kerkje nog overeind, als icoon van vervlogen tijden, maar ook als constructief voorbeeld van een daad van verzet van betrokken dorpsgenoten.

Net als ‘Opwaarts!’ is ‘Rehoboth’ een pareltje dat je moet koesteren. Het is waardevol cultureel erfgoed en niet weg te denken uit de ‘heerlijkheid’ Bellingwolde. Hopelijk wordt ook hier in goed overleg een oplossing gevonden om het karakteristieke gebouw voor sloop te behoeden. Juist in een Cittaslowgemeente moet alles wat van waarde en weerloos is, beschermd worden! Dus ook kerkje ‘Rehoboth’. ■  

Deze column is ook gepubliceerd in het cultuurhistorische tijdschrift Terra Westerwolda (juli 2019). In oktober wordt definitief besloten of Rehoboth wel of niet gesloopt mag worden. 

Update: Op 16 oktober 2019 is bekend geworden dat de gemeente Westerwolde géén vergunning verstrekt voor het slopen van kerkje Rehoboth in Bellingwolde. Een wijs besluit!

Het veel bezongen landschap van Westerwolde wordt bedreigd

Dagblad van het Noorden, 8 augustus 2019.
Het artikel is ook hier te lezen.

Het beroemde boek Herfsttij der Middeleeuwen bestaat dit jaar 100 jaar. Voor het cultuurhistorische tijdschrift Terra Westerwolda zocht historicus Tjarko van Dijk uit of schrijver Johan Huizinga, immers door en door Groninger, misschien ook over Westerwolde - waar hij graag lange wandelingen maakte - heeft gepubliceerd. Dat bleek het geval. 












Enkele jaren voor zijn dood schreef hij Geschonden wereld (1943). Hij heeft het hierin ook over Westerwolde en waarschuwt in dat verband voor ‘cultuurvernietiging’ door menselijk ingrijpen in de schoonheid van het landschap. 

Geschonden landschap

In Groningen is dat ook heden weer een actueel thema, nu de energietransitie in veel gevallen zonder enige regie aan de vrije markt wordt overgelaten. Ook het veel bezongen cultuurlandschap van Westerwolde dreigt hierdoor een geschonden landschap te worden. Onnodig, onbezonnen en onuitstaanbaar. Vandaag publiceerde het Dagblad van het Noorden hierover een artikel van mijn hand.

Bach Cantatedienst in Lutherse Kerk Groningen

Het Luthers Bach Ensemble (LBE) wil het publiek betrekken bij de emotionele rijkdom en intense dramatiek van de barokmuziek, in het bijzonder die van Johann Sebastian Bach. Dat sluit volgens het LBE aan bij de opvatting uit de tijd van Bach dat muziek via emotie inzicht verschaft in de essentiële aspecten van het leven. Afgelopen zondag woonde ik een wonderschone uitvoering door het ensemble - onder leiding van Tymen Jan Bronda - bij in de Lutherse Kerk in Groningen. Op het programma stond Bachs cantate Laß, Fürstin, laß noch einen Strahl (BWV 198).

Het Luthers Bach Ensemble, hier tijdens een uitvoering onder leiding van
Ton Koopman. Foto: website LBE. 

De cantate maakte deel uit van een Sommergottesdienst (de dienst was in het Duits), waarin dominee Maren Overbosch voorging. De essentiële aspecten van het leven kwamen daarin natuurlijk ook aan de orde. Bovendien mocht het publiek de koralen meezingen. Je was dus niet alleen toeschouwer, maar maakte deel uit van de Lutherse gemeenschap in die prachtige kerk, die ik nog nooit van binnen had gezien. Bachs goddelijke muziek en de gezongen en gesproken teksten waren sterk samenbindende factoren. Verwondering en ontroering streden bij mij om voorrang. Maar er was vooral dankbaarheid om zoveel moois. Op die stralende zondagochtend was ik domweg gelukkig in de Haddingestraat.

 Impressie van een kerkdienst in de Evangelisch Lutherse Kerk in Groningen:

De Bach Cantatedienst was een van de activiteiten in het kader van Schnitger Meets als onderdeel van Orgelzomer Groningen 2019. 

Cellist Anner Bijlsma (1934 - 2019)

Het is nooit veel geworden met mijn cellospel, maar toen ik er als jongen nog van droomde ooit de cellosuites van Bach te spelen, was Anner Bijlsma mijn lichtende voorbeeld. Nu is hij dood. Wat blijft, is de herinnering aan een geweldige cellist, wiens spel me nog steeds ontroert.

Hier de cellosuite nr. 1 van J.S. Bach, gespeeld door Anner Bijlsma:

Een In Memoriam in Trouw

Peter de Grote Festival

Oude muziek in de Magnuskerk, Bellingwolde

Gisteren in het kader van het Peter de Grote Festival een prachtig concert bijgewoond in de Magnuskerk te Bellingwolde. Uitgevoerd werden werken van Georg Muffat (1653-1704), Antonio Bertali (1605-1669) en de door mij vooral zeer bewonderde Heinrich Ignaz Franz Biber (1644-1704). Klik hier voor het programma en de musici. 

Muziek voor kerk en kroeg. Het swingde bij tijd en wijle dan ook de pan uit! Een sprankelende uitvoering door bevlogen musici. 

Het ensemble onder leiding van Johan Hofmann (clavecimbel). Hier een kort fragment.

Toch hoop ik ook nog eens een uitvoering bij te wonen van Bibers Passacaglia voor vioolsolo. Luister maar naar een hemelse uitvoering door Elicia Silverstein:

De Rosenkranz Sonate nr. 1 van Biber is trouwens ook wonderschoon. Hier gespeeld door Liza Ferschtman, viool en Mahan Esfahani, cembalo:  

Klik hier voor informatie over het Peter de Grote Festival.

Zomernummer Terra Westerwolda verschenen

Groot interview

Geert Schreuder 50 jaar kunstschilder

De leden van de HVW ontvangen een dezer dagen per post het nieuwe nummer van Terra Westerwolda. Binnenkort is het ook weer te koop bij verschillende (boek)winkels in de regio, bij Bruna Nieborg in Winschoten en boekhandel Godert Walter in Groningen.

Geert Schreuder 

In deze editie een groot interview met onze eigen illustrator, Geert Schreuder. Hij werd begin dit jaar 70 en is 50 jaar professioneel kunstschilder. Met Hans ter Heijden sprak hij over zijn leven en werk. Over het landschap dat hem inspireert, over fijnschilderen en lossere toetsen. Ook de ontwikkeling van het kunstleven in Oost-Groningen, waarin boer Albert Waalkens een belangrijke rol speelde, komt aan de orde.

Jubileumeditie van Herfsttij der Middeleeuwen

Geschonden wereld

Het beroemde boek Herfsttij der Middeleeuwen bestaat dit jaar 100 jaar. Tjarko van Dijk zocht uit of schrijver Johan Huizinga, immers door en door Groninger, misschien ook over Westerwolde - waar hij graag lange wandelingen maakte - heeft gepubliceerd. Dat bleek het geval. Enkele jaren voor zijn dood schreef hij Geschonden wereld. Hij heeft het hierin ook over Westerwolde en waarschuwt voor ‘cultuurvernietiging’ door menselijk ingrijpen in de schoonheid van het landschap. In Groningen ook nu weer een actueel thema.

Kloosters in Ter Apel

Verder in dit nummer een artikel van Geert Volders over 400 jaar Stadsbezit Westerwolde, dit keer een speelse rubriek Sprekend Object van Obby Veenstra en een boeiend artikel van Elly Engelkes over het eerste gemeentehuis van Vlagtwedde dat in de boerderij annex herberg van de burgemeester was gevestigd. Erik Wubs dook in het kloosterleven en schreef over het vrouwenklooster St. Lucia en over het klooster van de kruisbroeders. Beide in Ter Apel.

Urnenveldencultuur

De voormalige gereformeerde kerk Rehoboth in
Bellingwolde dreigt gesloopt te worden. 
Foto: gereformeerdekerken.info.

Sandra de Regt ging heel ver terug in de tijd en legt uit wat de urnenveldencultuur voor Westerwolde betekende en Peter Lourens vertelt in een interview wat re-enactment bij de Vereniging Krijgshistorie Vesting Bourtange nu eigenlijk inhoudt. 

Red Rehoboth!
Sanne Meijer schrijft in haar column over de kruidenierszaak van de familie From in Ter Apel. In Siste Viator roept Hans ter Heijden op het kerkje Rehoboth in Bellingwolde voor de sloop te behoeden. 
Verder zijn er de vaste rubrieken Nieuws van de HVW, Het portret van… en Historische Actualiteiten.

_____________________________

Lidmaatschap
Leden van de Historische Vereniging Westerwolde ontvangen het blad automatisch; de kosten voor het lidmaatschap bedragen slechts € 25,00 per jaar. Ook lid-abonnee worden? Klik dan hier. Het blad is voor € 4,95 ook te koop bij diverse winkels in de regio (de verkoopadressen treft u aan op deze site). Het verschijnt drie keer per jaar. Het volgende (winter)nummer komt in november 2019 uit.

Reacties

Voor reacties en/of ideeën voor artikelen kunt u contact opnemen met Hans ter Heijden, telefoon: 0599 313 811 / 06 51 05 65 65; e-mail: ter.heijden.hans@gmail.com

'En aan je voeten gaat het water'

Artphy Poëziedag: Uniek voor Westerwolde

Afgaande op de positieve reacties van het enthousiaste publiek kunnen we terugkijken op een geslaagde Poëziedag. Deze vond op zondag 7 juli jl. - in het kader van de expositie 'Preview beek in beeld' - voor de eerste keer plaats. 's Morgens in het Theater van de Natuur in Sellingen, 's middags in de 'blauwe kathedraal' van Artphy in Wessinghuizen. 

Artphy in Wessinghuizen. Foto: Artphy.
www.artphy.nl

In alle bescheidenheid: voor Westerwolde was dit een unieke gebeurtenis. Voor zover mij bekend was hier nooit eerder zo'n keur aan literair talent op één dag verzameld.
Bij het samenstellen van het programma heb ik geprobeerd min of meer traditionele poëzie af te wisselen met wat meer experimentele en vernieuwende dichtkunst en gesproken woord met gezongen teksten. In het Nederlands én het Gronings! Met gevestigde namen, aanstormend jong talent, creatieve scholieren en muzikale verrassingen. Gelukkig werd het erg gewaardeerd. Alle lof voor Artphy die deze dag mogelijk maakte!

Beek

Je staat ergens, aan de oever van een beek,
om je heen een paradijselijk dal,
wallen met kleine eiken, uitbundig bloeiend gras,
en aan je voeten gaat het water,
oud, heel stil water – zo langzaam, 
het is alsof het aarzelt, niet wil
dat het voorbij gaat.

Rutger Kopland (uit: Over het verlangen naar een sigaret, Amsterdam 2001)

Opening van de happening in het Theater van de Natuur

Eerbetoon

De Poëziedag in het kader van beek in beeld moest - vonden we - een postuum eerbetoon zijn aan Rutger Kopland, dichter van het beekdallandschap bij uitstek. De titel van deze dag én van de dichtbundel die we aan het eind presenteerden, was dan ook ontleend aan zijn gedicht 'Beek'. De bundel werd met de hand gezet en gedrukt door Dick Ronner van Triona Pers in Houwerzijl. Gitarist-zanger Mark Schimmel zette het gedicht op muziek en zong het in het Theater van de Natuur en bij Artphy. Ingetogen, subtiel begeleid op zijn gitaar. Je hoorde het kabbelende water van de Ruiten Aa... 

Titelpagina van de bundel 'En aan je voeten gaat het water'  In deze bundel
staan speciaal voor deze gelegenheid geschreven/gekozen verzen van
de dichters en zangers die tijdens de Poëziedag optraden (eigen foto).

Theater van de Natuur

Leerlingen van RSG Ter Apel geven een performance op de dichterstrap
in het Theater van de Natuur in Sellingen. Foto: Cor Bouw.

Een maatschappijkritisch werkstuk van een van de leerlingen van
Ubbo Emmius Stadskanaal. 

Jean Pierre Rawie

K. Schippers

's Morgens traden de bekende dichters Jean Pierre Rawie en K. Schippers op in het onvolprezen Theater van de Natuur, de schepping van kunstenaar Adriaan Nette. Net als van Rutger Kopland zijn verzen van Rawie en Schippers in de treden van de 'dichterstrap' gebeiteld.

Hun optredens werden afgewisseld door performances van leerlingen uit klas 5-vwo van Ubbo Emmius Stadskanaal en RSG Ter Apel. Deze hadden deelgenomen aan het project De Kunst Van Natuurlijk Beleven en presenteerden met terechte trots de eindresultaten in beeld en tekst. Chapeau! 

Artphy
Over belangstelling hadden we zowel 's morgens als 's middags niet te klagen. Er waren natuurlijk Groningers en Drenten, maar verrassend en hartverwarmend vond ik dat er ook oude bekenden uit verder gelegen oorden als Tiel en Wijk bij Duurstede acte de présence gaven! 

's Middags droegen Rawie en Schippers nogmaals voor, met name ook de speciaal voor deze gelegenheid geschreven/uitgekozen verzen. Vooral 'Beek op de vlucht' van Schippers raakte mij. Jean Pierre Rawie, die opbiechtte eigenlijk 'niks' met het landschap te hebben, las het niet eerder gepubliceerde en speciaal voor de dichtbundel geselecteerde sonnet 'Uitzicht' voor. De vooruitzichten voor het landschap zijn hierin somber. Het eindigt zo: En dit? Nog even, dan wordt ook dit land, / als alles wat volmaakt was in mijn ogen, / in nevel en in duisternis gehuld.

Hier kondig ik Mark Schimmel aan die 'Beek' gaat zingen.

Mark Schimmel: 'En aan je voeten gaat het water'. Foto: Hans Banus.

Er waren ook optredens van de altijd met flair voordragende Blijhamster dichter Willem Jan van Wijk en Mark Schimmel die o.a. het ontroerende 'Schrijvenderwijs' van Guillaume van der Graft zong en een eigen bewerking van barokmuziek van Rameau op gitaar vertolkte. Fieke Gosselaar (in het Gronings en Nederlands) sleurde ons op haar geheel eigen, onbevangen wijze literair mee door het Groninger landschap.

Willem Jan van Wijk: 'ik ben een aal de glippende / bij nacht en ja een droge drinker'
Foto: Hans Banus.

Op de voorste rij onder meer Jean Pierre Rawie en K. Schippers.

Een aandachtig publiek. Foto: Anton Scheepstra.

Fieke Gosselaar leest voor uit o.a. 'Het land houdt van stilte'. Foto: Hans Banus.

En dan had je natuurlijk de experimentele, veel gelauwerde dichter Tonnus Oosterhoff, net als K. Schippers winnaar van de prestigieuze P.C. Hooftprijs. Vooral het gedicht 'dat is waar daar stond een appelboom' met de knap en mooi door Mark Schimmel op gitaar gespeelde Inventio in C-Moll van J.S. Bach, maakte diepe indruk. Maar ook was er een wereldpremière: een gedicht met muziek - Mikrokosmos - van Benjamin Britten. En natuurlijk ook een van zijn bewegende gedichten, geprojecteerd in het verduisterde atelier van Artphy: 'Slaaplied'. Daarbij ook weer muziek van Bach, op piano onnavolgbaar vertolkt door Glenn Gould. Toen kon de dag voor mij helemaal niet meer stuk. (Voor meer bewegende gedichten van Tonnus Oosterhoff klik hier.)

Tonnus Oosterhoff leest het gedicht 'dat is waar daar stond een appelboom' voor;
aansluitend speelt Mark Schimmel een Inventio van Bach. Foto: Hans Banus.

Het bewegende gedicht 'Slaaplied' van Tonnus Oosterhoff wordt in het atelier 
geprojecteerd. Muziek: J.S. Bach, gespeeld door Glenn Gould op piano.
 Foto: Hans Banus.

Lilian Zielstra, de jonge 'prinses der dichters', tot voor kort Stadsdichter van Groningen schreef speciaal voor deze dag 'Hoe oud de ruigte'. De slotregels: het water sijpelt in mijn schoenen / de wind, ruisend door de bladeren / is een stem die vertelt hoe jong we zijn / hoe oud de ruigte. Ook droeg ze natuurlijk voor uit haar onlangs verschenen debuutbundel  Ik zag een man met een bos bloemen naar de Nieuwstad gaan. Deze werd goed ontvangen en kreeg een eervolle vermelding in het juryrapport van de C. Buddingh'-prijs. Haar voordracht was indringend en overtuigend. 

Lilian Zielstra leest voor uit haar bundel 'Ik zag een man met een
bos bloemen naar de Nieuwstad gaan'. Foto: Hans Banus.

De in het Gronings zingende Marlene Bakker, begeleid door Bernard Gepken op gitaar, sloot de literair-muzikale salon af met onder meer het mooie lied 'Waarkhanden'. Haar debuutalbum Raif werd alom geprezen en Frits Spits zei er in zijn radioprogramma ‘De Taalstaat’ over “Wat mij betreft het beste album van 2018”.  Kortom, een waardig, muzikaal slot van een dag vol poëzie.

Marlene Bakker en Bernard Gepken. Foto: Hans Banus.

Publiek. Foto: Hans Banus.

Dichtbundel
Hierna werd nog de dichtbundel En aan je voeten gaat het water gepresenteerd. Ik reikte het eerste exemplaar uit aan Adriaan Nette, als dank voor zijn Theater van de Natuur dat de aanzet gaf tot allerlei culturele projecten, waar ik als docent Nederlands en creatief schrijven op de RSG Ter Apel samen met hem aan meewerkte. Adriaan inspireerde mij ook om deze dag te organiseren. Als dank voor het samenstellen van het programma van deze dag kreeg ik van hem de eerste verhalenbundel van Tonnus Oosterhoff: Vogelzaken. "Ik weet dat je dit boek van Oosterhoff nog niet hebt", zei hij. Inderdaad, deze ontbrak nog in mijn verzameling. Ik ben er erg blij mee!

Adriaan Nette ontvangt van mij het eerste exemplaar van de dichtbundel
'En aan je voeten gaat het water'. Foto: Hans Banus.

Jan Willem Kok van Artphy reikt de bundels uit aan de dichters en zangers.
Hier aan Tonnus Oosterhoff, achter hem Fieke Gosselaar. Foto: Hans Banus.

Schouderklopje van Jan Willem. Foto: Hans Banus.

Het was een dag vol verrassingen, maar dat ik ter plekke ook nog - als opvolger van Adriaan Nette - tot 'directeur' van het Theater van de Natuur werd benoemd, sloeg wel alles! Adriaan, dit schept verwachtingen. Ik zal er alles aan doen deze waar te maken. Con amore!

Tenzij anders vermeld zijn de foto's gemaakt door Martin Slagter en Marjan Hengeveld.

 Hieronder nog enkele werkstukken van leerlingen van 

Ubbo Emmius Stadskanaal die bij het Theater van de 

Natuur werden tentoongesteld. Foto's: Cor Bouw

En een kort gedicht van leerlingen van RSG Ter Apel op het pad:

'Het is of de natuur wacht op het werk van 

onze handen om geheel compleet te zijn'

Dom. Hans van der Laan

Theater van de Natuur aan de Dennenweg in Sellingen.
Foto's: Herman Janssen.

Kijk en luister naar de dichters

bij de onthulling van hun verzen 

op de dichterstrap:

THEATER VAN DE NATUUR