zondag 19 november 2017

Tussen de rails (4)

KAK

Gisteren ben ik met mijn ‘valies met dromen’ per trein naar Utrecht gereisd. Dit keer droomde ik vooral over de tijd dat ik daar op Kanaleneiland werkte. Vanaf 1983 was ik er 25 jaar werkzaam. Ik begon er als leraar Nederlands en maatschappijleer op de Chr. Meao, een schooltje van zo’n 300 leerlingen aan de Vliegend Hertlaan. Daarvoor werkte ik op het Christelijk Lyceum Veenendaal, dat bruiste van de culturele activiteiten. Hier voerde ik met leerlingen toneelstukken van Molière op, met collega’s van Herman Heijermans. Het was dus een hele overgang naar het zakelijke beroepsonderwijs. Op de meao werd je immers opgeleid tot boekhouder, commercieel medewerker, secretaresse of ambtenaar. Het was echter een degelijk schooltje met alleraardigste leerlingen en collega’s. Maar wel saai.

De directeur was - naar ik heb begrepen - na een ‘machtsgreep’ net in functie. Hij leidde de school met strakke hand en wilde deze opstoten in de vaart der volkeren. Dat is aardig gelukt (al eindigde het dramatisch). Al snel werd het meao’tje uitgebreid met een middelbare middenstandsopleiding en het zogenaamde havo/mbo. Het kreeg de naam ‘Abstede’, christelijke scholengemeenschap voor meao, mmo en havo/mbo. Om wat meer leven in de schoolse brouwerij te brengen, richtten we als jonge honden het KAK op: ‘Kommissie Abstede Kultureel’.

Inmiddels groeide de school en werd er in meerdere noodgebouwen en afgedankte lagere schooltjes op Kanaleneiland les gegeven. Als docent pendelde je tussen de gebouwen. Om het KAK bij de leerlingen te introduceren, maakten leerlingen affiches, waarop KAK plastisch werd uitgebeeld en trokken we op een goede dag van locatie naar locatie om van onze activiteiten kond te doen. Met een trompet spelende leerling voorop scandeerden we KAK-KAK-KAK! KAKKERDE-KAKKERDE-KAK!!! In de klassen boden we de leerlingen een gevarieerd programma met activiteiten aan: filmavonden, een toneelgroep, cabaret. Op de filmavond kwamen wel drie leerlingen af en een miniscuul klein toneelgroepje was ook al snel ter ziele. KAK! Het cabaret dat we als docenten samen opvoerden op een personeelsavond was echter een groot succes. Er liep zelfs een bestuurslid met een rood hoofd van opgekropte woede weg, toen we de christelijke identiteit van de school - overigens op een ludieke manier - aan de kaak stelden. Tjakka!

Gisteren hadden we in het Utrechtse Springhaver, onze stamkroeg van weleer, een mini-reünie van de KAK- en cabaretgroep. Het was een hartverwarmend weerzien met geestverwanten. Want dat waren ze en dat zijn ze nog steeds, zo bleek maar weer. De vonk sprong weer over en we hebben weer onbedaarlijk gelachen om onze acties van toen. Zo trokken we eens als Sinterklaas en zwarte Pieten langs de locaties (want als KAK bleven we actief!). Toen ik in de aula van een van de dependances als Sinterklaas de directeur bij mij ontbood, is hij volgens de overlevering via het raam van zijn kamer naar buiten gevlucht. Of het hiermee te maken had, weet ik niet, maar niet lang daarna werd de door ons opgezette schoolkrant ‘Marktberichten’ door hem gecensureerd. Tja.

Enkele KAK-reünisten voor café Springhaver in Utrecht
Intussen groeide de school uit tot een moloch, een regionaal opleidingencentum van 30.000 leerlingen, die opeens ‘deelnemers’ gingen heten (inmiddels zijn het ‘studenten’…). Abstede ging Abstede Scutos Groep en daarna ASA Onderwijsgroep heten en uiteindelijk werd het de Amarantis Onderwijsgroep. Met vestigingen in Amsterdam, Utrecht, Amersfoort, ja waar niet? De directeur heette inmiddels Voorzitter van het College van Bestuur en liet zich in een auto met chauffeur van de ene naar de andere locatie rijden. Het hoofdkantoor was op de Zuidas in Amsterdam, de duurste locatie van de zakenwereld. Voor het primaire proces was steeds minder geld, lesprogramma’s werden uitgekleed en net als veel banken in die tijd, viel Amarantis om. De mammoetorganisatie werd uiteindelijk gedefuseerd. Inmiddels was ik al gevlucht. Naar Ter Apel, waar ik op de kleinschalige RSG nog gewoon les kon geven.

In de trein terug naar Groningen, denk ik weer aan de tijd op Kanaleneiland, nu een problematische wijk, een smeltkroes van culturen, de schotels aan de grauwe flats gericht op Marokko, Turkije en verder. Denk ik terug aan het zoveelste voorbeeld van schaalvergroting dat gedoemd was te mislukken. Denk ik aan Westerwolde, waar ik nu naar terugkeer. Het land van mijn dromen, dat tegen de stroom in moedig kiest voor Cittaslow: kleinschalig, duurzaam, in dialoog met de bevolking. En hoop ik van harte dat we met z’n allen 22 november een gemeenteraad kiezen die dat ook echt waar gaat maken.

Hans ter Heijden
 
Tijdens de reünie werd besloten om jaarlijks een bijeenkomst van het 'Springhaver Collectief' (KAK 2.0) te houden. Uiteraard in het onvolprezen café Springhaver in Utrecht.